خسارات طوفان الاقصی بر اقتصاد رژیم صهیونیستی

محمدصالح قربانی

با ادامه عملیات طوفان الاقصی، میزان هزینه‌های جنگ و خسارات وارده به اقتصاد اسرائیل در  بخش‌های مختلف آن در حال آشکار شدن است. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل هزینه مستقیم جنگ اسرائیل علیه غزه حدود یک میلیارد شکل (246 میلیون دلار) در روز اعلام کرده است که با احتساب هزینه های غیرمستقیم، به اعدادی سرسام آور خواهیم رسید.

با آغاز عملیات طوفان الاقصی، ارتش اسرائیل بیش از 360.000 نفر از نیروهای ذخیره را برای انجام وظیفه فراخواند که این رقم از سال 1973 تاکنون بی سابقه است.

نیروهای ذخیره، متشکل از بخش های مختلف جامعه اسرائیل هستند که تعداد آن ها به حدود 450.000 نفر می رسد که بسیاری از آنها نسبت به نیروهای رسمی جوان ارتش اسرائیل، تجربه بیشتری دارند. نیروهای ذخیره شامل معلمان، مهندسان، کارآفرینان، کشاورزان، وکلا، پزشکان، پرستاران، فعالان گردشگری و کارگران کارخانه ها هستند.[1]

اینان که ستون فقرات ارتش اسرائیل هستند، اکنون در یونیفرم نظامی بوده و از شغل خود دور هستند.

وزارت اقتصاد اسرائیل نمی‌تواند تخمین بزند که کدام بخش‌های اقتصادی، بیشترین نیروها را از دست داده‌اند، اما اکثر کسانی که به خدمت نیروهای ذخیره پیوستند، زیر 40 سال سن دارند. این جمعیت جوان نقش بزرگی در اقتصاد فناوری اسرائیل ایفا می کند که حدود یک سوم صادرات اسرائیل و یک پنجم تولید ناخالص داخلی سالانه آن را تشکیل می دهد.[2]

بانک مرکزی و وزارت دارایی اسرائیل، قبلاً سناریوها و پیش‌بینی‌هایی در مورد این شرایط انجام داده بودند اما مشکل بزرگ جنگ، در عدم قطعیت خود سناریو نهفته است؛ یعنی نه وزارت دارایی و نه بانک مرکزی نمی دانند جنگ تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، آیا این جنگ فقط شامل منطقه جنوبی می شود یا اینکه درگیری به جبهه دیگری در شمال گسترش می یابد.

سناریوی پایه بانک مرکزی اسرائیل، جنگی را در نظر می گیرد که بین یک ماه تا شش ماه طول می کشد، فقط در جنوب و با شدت بالا.[3]

از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی، واحد پول اسرائیل، شکل (Shekel)، سقوط کرده، سقوطی که یکی از دلایل آن آغاز جریان خروج سرمایه‌ها از این کشور به دلیل احتمال طولانی شدن جنگ و گسترش ابعاد آن بوده است. طی روزهای اخیر ارزش شکل، به پایین‌ترین میزان در ۱۱ سال گذشته رسیده است. بر همین اساس، بانک مرکزی اسرائیل تلاش کرده تا با تزریق ارز به بازار از سقوط بیشتر آن جلوگیری کند.

با این حال، نرخ برابری هر شکل در مقابل دلار آمریکا که پیش از آغاز جنگ ۰.۲۶ بوده، بیش از ۵.۳ درصد کاهش یافته است. چنان که طی مبادلات روز چهارشنبه هر شکل اسرائیل در مقابل ۰.۲۴۶ دلار آمریکا نیز مبادله شد. این نرخ اواخر سال ۲۰۲۱، ۰.۳ بود، یعنی هر ۳ شکل نزدیک به ۱ دلار ارزش داشت ولی این روزها هر دلار با کمی بیش از ۴ شکل برابری می‌کند.[4]

روز سه‌شنبه، موسسه اعتبارسنجی فیچ، بدهی بلندمدت اسرائیل را در رتبه‌بندی منفی قرار داد ، به این معنی که این کشور آماده کاهش رتبه اعتباری است.[5]

طبق آمار بخش اقتصادی اتحادیه صنعتگران اسرائیل، بازار کار این رژیم از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی هر هفته حدود 4.6 میلیارد شکل (1.2 میلیارد دلار) دچار خسارت می‌شود که این ضرر در نتیجه کمبود نیروی کار و تعطیلی موسسات و سرکار نرفتن کارمندان و کارگران و اختلال در سیستم آموزشی و دانشگاهی است. علاوه بر آن بسیاری از آنها برای پیوستن به ارتش برای مشارکت در جنگ احضار شده‌اند.

تخمین زده می‌شود که طی دو هفته ابتدایی جنگ غزه حدود 1 میلیون و 300 هزار کارگر اسرائیلی نتوانسته‌اند در محل کار خود حاضر شوند. «الکس زابینسکی» اقتصاددان ارشد شرکت سرمایه‌گذاری «میتاو» اعلام کرد که خسارت جنگ برای اسرائیل به بیش از 70 میلیارد شکل (18 میلیارد دلار) خواهد رسید که حدود 3.5 درصد تولید ناخالص داخلی اقتصاد اسرائیل را شامل می‌شود.

 این خسارات به 4 بخش تقسیم می‌گردد: هزینه مستقیم جنگ، پرداخت غرامت مالی، کمک‌های مالی به خانواده‌ها و مشاغل، از بین رفتن درآمدهای کابینه به دلیل آسیب به فعالیت‌های اقتصادی.[6]

تا پایان سال 2023 کسری بودجه اسرائیل در نتیجه جنگ در غزه به 3 یا 4 درصد از تولید ناخالص داخلی خواهد رسید و این درحالی است که کسری بودجه این رژیم قبل از جنگ فعلی حدود 1.5 درصد بود. اقتصاددانان شرکت سرمایه‌گذاری میتاو بر این باورند که کسری بودجه اسرائیل تا پایان سال جاری میلادی ممکن است به 50 میلیارد شکل (12.5 میلیارد دلار) نیز برسد.

«ایرون زلیخا» یکی از مسئولان سابق وزارت دارایی اسرائیل پیش‌بینی می‌کند که رشد اقتصادی اسرائیل در سال جاری به 2.8 و در سال آینده به 2 درصد کاهش یابد. همچنین ارزیابی‌های بانک مرکزی اسرائیل نشان می‌دهد که میزان بدهی عمومی اسرائیل نسبت به تولید ناخالص داخلی آن در پایان سال 2024 به حدود 62 درصد افزایش یابد و این میزان در سال جاری به 59 درصد افزایش خواهد یافت.[7]

این در حالی است که یک مقام ارشد وزارت دارایی گفت که اسرائیل احتمالاً باید بیشتر از آنچه که بانک مرکزی اسرائیل تخمین زده است برای تأمین مالی جنگ در غزه هزینه کند. این مقام اسرائیلی که در بخش حسابداری کل، مدیریت بودجه و بدهی دولت را بر عهده دارد، گفت: «فکر می‌کنم آنها (بانک مرکزی) نسبت به هزینه های جنگ، خیلی خوش‌بین هستند» .[8]

در زمینه انرژی نیز، شرکت «شورون» دو روز پس از «طوفان الاقصی» اعلام کرد، میدان گاز طبیعی تامار را که یکی از مهم‌ترین منابع گاز مورد استفاده برای تولید و صادرات برق در اسرائیل است را، تعطیل کرده است. تعطیلی این میدان تا امروز از ترس اینکه فلسطینیان آن را هدف قرار دهند، به توقف صادرات گاز اسرائیل به مصر و اردن و افزایش فشار بر بازار گاز اروپا شده است.

ادامه جنگ در غزه، سرمایه گذاری در حوزه گاز طبیعی را در سرزمین‌های اشغالی به خطر می اندازد، زیرا می تواند ضربه محکمی به جاه طلبی های اسرائیل برای تبدیل شدن به هاب صادرات گاز طبیعی به اروپا و سایر نقاط وارد کند.[9]

آنچه مشخص است این است که ادامه جنگ در غزه نه تنها به نفع اسرائیل نیست، بلکه باعث می شود مشکلات و بحران های داخلی اسرائیل افزایش یافته و آن را از درون بیش از پیش تضعیف کند.

[1] https://www.cnbc.com/2023/10/11/hamas-war-could-affect-israel-economy.html

[2] https://www.cnbc.com/2023/10/19/israel-recession-likely-as-war-drags-on-economist-says.html?recirc=taboolainternal

[3] https://www.calcalistech.com/ctechnews/article/l66jqueaa

[4] https://parsi.euronews.com/2023/10/25/israel-economy-finance-face-wartime-stain-hamas-war

[5] https://www.cnbc.com/2023/10/19/israel-recession-likely-as-war-drags-on-economist-says.html?recirc=taboolainternal

[6] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/08/03/2977962/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-38-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B7%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%B5%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7

[7] https://www.calcalistech.com/ctechnews/article/l66jqueaa

[8] https://www.reuters.com/world/middle-east/bank-israels-war-cost-estimates-are-optimistic-fin-min-official-2023-10-26/

[9]https://www.farsnews.ir/news/14020802000503/%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%B5%DB%8C