برزیل در بازی استقلال

امیرعلی یگانه

برزیل از جمله مهم ترین کشورهای قاره آمریکا محسوب میشود که با در اختیار داشتن منابع و نیروی انسانی در رده کشورهای  تاثیرگذار طبقه بندی میشود.

جمهوري فدراتيو برزيل با 8/5 ميليون كيلومترمربع مساحت و 200 ميليون نفر جمعيت پس از روسيه، كانادا، چين و ايالات متحده آمريكا پنجمين كشور بزرگ و پرجمعيت جهان محسوب مي‌شود. ثبت شاخص‌هاي رشد بالاي اقتصادي همراه پيشرفت‌هاي چشمگير در عرصه‌هاي مختلف و تثبيت موقعيت اقتصادي آن كشور در آمريكاي لاتين به عنوان مقام اول و هشتمين مقام در دنيا، موجب شده است تا برزيل به يكي از قطب‌هاي بزرگ اقتصادي دنيا تبديل شود1. در عين حال از اين كشور اكنون مي‌توان به عنوان يك بازيگر ليگ بزرگ در صحنه جهاني ياد كرد. برزيل طي 2 دهه گذشته صعودش را آغاز كرده است و جايگاهش را به گونه‌اي تثبيت كرده است كه رقيب اصلي‌اش در منطقه يعني ايالات متحده آمريكا را وادار كرد در طراحي راهبرد سياست خارجي خود براي آمريكاي لاتين نقش برزيل را همواره در نظر داشته باشد

حضور این کشور در سازمان ها و نهاد های بین المللی ، بخصوص جدی شدن بحث حضور این کشور در اوپک پلاس از مباحث مهم در مسائل بین المللی می باشد که تاثیر خود را در بازار انرژی خواهد گذاشت2. روسیه از دیرباز با توافقاتی که با عربستان سعودی داشته است سعی کرده گروه اوپک پلاس را تقویت نماید. سازمان کشورهای صادرکننده نفت دسامبر ۲۰۱۶ میلادی، پس از تجربه دو سال سقوط قیمت در بازارهای جهانی، با جمعی از تولیدکنندگان غیر عضو اوپک برای کاهش تولید به توافق رسید. این کشورهای غیر عضو در کنار اوپک توانستند در پی بازنگری بر میزان تولید و عرضه نفت در سال ۲۰۱۷ بازار را تنظیم کنند.

کشورهای ناراضی از نظم بین المللی که ایالات متحده آنرا پی ریزی کرد از دولت هایی که ذره ای کنش استقلال طلبانه انجام می دهند نیز غافل نمیشوند و سعی میکنند به آن دولت ها  نزدیک شوند. روسیه با گسترش همکاری با کشورهایی که داعیه دار کنش استقلال طلبانه هستند سعی در ایجاد باشگاهی از کشورهای جهانی برای زیر سوال بردن هژمونی ایالات متحده را دارد. این کنش ورزی از سوی کشورهایی از جنس برزیل و هند میتواند  برای آنها بسیار سودمند باشد زیرا با این سیاست کشورهای غربی سعی خواهند کرد بیشتر به این کشورهای مستقل نزدیک شوند و به آنها امتیازات مختلفی ارائه دهند تا این دولت ها به دامن قطب مخالف جبهه غربی نپیوندد.  بعد از اعلام اینکه برزیل خواهان پیوستن به اکو پلاس هست بسیاری از دولت های غربی نگرانی خود را نسبت به این اقدام برازیلیا ابراز نمودند. دولت برزیل نیز با هوشمندی اعلام کرد خواهان عضویت دائم در این  نهاد نیست و فقط برای عضویت ناظر در این نهاد برنامه ریزی کرده است. با این اقدام برزیل میتواند از دو سو جبهه غرب و شرق امتیاز بگیرد .

 نمونه جنگ اوکراین  نیز مثال بارزی از سوددهی رفتار مستقل در عرصه روابط بین الملل  برای کشورهایی است که کنش مستقل ایفا میکنند3.

در فضای رقابتی ایجاد شده در عرصه روابط بین الملل در سال های اخیر هرچه سازمان ها و نهادهای غیر غربی قدرتمند تر شوند ابزار چانه زنی برای کشورهایی از جنس ایران بیشتر خواهد شد. برزیل از جمله کشورهایی است که با این مناسبات  جدید عرصه  بین الملل به خوبی بازی میکند و باید  در قبال آن  ایران نیز الگوی توسعه روابط خود با این کشور را تقویت نماید.

 برزیل با پیشی گرفتن از بسیاری از کشورهای قدرتمند جهانی در حوزه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، تلاش دارد تفسیری جدید از معادلات جهانی را رقم بزند. برزیل با مخالفت با یکجانبه گرایی قدرت های غربی  ، ضمن حمایت از چندجانبه گرایی، سازوکار جهان، جهان تک قطبی را به چالش کشیده و درصدد گسترش حوزه نفوذ خود از طریق  اقدامات استقال طلبانه از جنس نزدیک شدن به کشور های شرقی ، سعی در حل وفصل جنگ اوکراین 4 و عضویت در نهاد اوپک پلاس می باشد . سال آینده به تعبیری زمان قدرت گرفتن کشورهای   نوظهور در روابط بین الملل می باشد و تعیین کننده نظم دهه های آینده،  نبرد سرنوشت سازی است که قدرت های جهانی برای معماری نظم نوین و مورد نظر خود طراحی کرده اند. رهبران شرقی و غربی در حال چینش آخرین مهره های خود هستند تا بتوانند کشورهایی بیشتری را به اردوگاه سیاسی خود نزدیک کنند. 

1.  https://www.usnews.com/news/best-countries/brazil

2. https://globalenergyprize.org/en/2023/12/01/brazil-joins-opec/

3. https://foreignpolicy.com/2022/03/30/india-ukraine-russia-war-china-oil-geopolitics/

4. https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/5/26/russia-ukraine-live-one-killed-in-dnipro-attack-says-zelenskyy