ایالات متحده در خواب برجام

امیرعلی یگانه

در روزهای گذشته منطقه غرب آسیا همانند انبار باروتی بود که  اگر منطق رئالیستی قدرت های منطقه ای نبود قطعا شاهد جنگ های  گسترده ای بودیم که عواقب آن همانند روزهای شروع جنگ های جهانی اول و دوم صرفا در غرب آسیا خلاصه نمیشد و جهان در لبه پرتگاه جنگ های خانمان سوز و جهان شمول متحمل هزینه های هنگفت مادی و معنوی میشد. ایران در عملیات نظامی پیچیده ای به خاک سرزمین های اشغالی فلسطین حملات موشکی و پهبادی انجام داد و رژیم صهیونیستی نیز با عملیاتی محدود و ناموفق  پاسخ حمله ایران را داد. طرفین درگیری با درک شرایط موجود و با توجه به معادله  نظامی جدید ایران مبنی بر پاسخ سخت به هر عملیات  رژیم بر ضد منافع ایران( ایجاد تلفات برای نیروهای ایرانی) رژیم صهیونیستی را وادار به تغییر راهبرد در مقابل ایران نمود. در همین شرایط سفر وزیر خارجه ایران به مقر سازمان ملل در نیویورک زمزمه های دیپلماتیک مذاکرات میان ایران وقدرت های غربی را بار دیگر در رسانه های خارجی مطرح کرد1،  رسانه های غربی به مثابه ابزار کشورهای جبهه غرب همواره با استفاده از این قدرت به دنبال رسیدن به اهداف خود هستند. چرایی داغ شدن زمزمه مذاکرات برجام در شرایط فعلی دارای ابعاد مختلفی است که به آن خواهیم پرداخت ؛

انتخابات  ایالات متحده؛ تنها چند ماه مانده تا نتیجه  یکی از مهم ترین  رویداد های سیاسی جهان  در ایالات متحده  مشخص شود. این دوره از انتخابات آمریکا  با توجه به حساسیت شرایط بین المللی و ملتهب بودن جبهه های درگیری شرق و غرب، از حساسیت بالایی برخوردار است و نامزد های دموکرات و جمهوری خواه برنامه های مختلفی برای مدیریت شرایط جهانی را طراحی کرده اند، دولت بایدن با توجه به شرایط اسفبار دیپلماسی که در این 4 ساله تجربه کرده است2 مایل است در مساله ایران  یک پیروزی نسبی  کسب نماید و با منعقد کردن یک شبه برجام، کارنامه موفقی برای انتخابات در حوزه دیپلماسی رو کند، برای ایران نیز بهبود وضعیت اقتصادی با تخفیف های برجامی میتواند مطلوب باشد و با برطرف کردن ایرادات برجام گذشته یک قرارداد بهبود یافته با غرب را به سرانجام برساند.

به رسمیت شناختن قدرت ایران؛ با توجه به عملیات موفق وعده صادق ایران، بسیاری از کشورهای غربی به ماهیت قدرت ایران پی بردند و برای درگیر نشدن با این کشور خواهان امتیاز دادن به ایران  هستند، این امر برای ایالات متحده نیز مطلوبیت دارد و به این کشور کمک میکند متحدین غرب آسیای خود را از زیر حملات محور مقاومت نجات دهد، تجربه برجام سابق در دولت روحانی نشان داده است متعهد شدن ایران به برجام باعث مدیریت تنش در منطقه غرب آسیا میشود3و به  متحدین  جبهه غربی در این جغرافیا کارت هدیه امنیت داده میشود.

رقابت جبهه شرق و غرب بر سر ایران؛   باید به صراحت اذعان کرد ایران در ماه های اخیر با قدرت نمایی های خود  جبهه شرق و غرب را مجذوب خود کرده است و این کشورها برای نزدیک شدن بیشتر به ایران   (جبهه شرق ) یا حتی عدم درگیری با ایران(جبهه غرب) حاضر هستند امتیازاتی مختلفی به تهران پیشکش کنند. درک رقابت های  سیاسی بین المللی میان چین و روسیه ، اروپا و ایالات متحده در جغرافیای بین الملل به ایران برای طراحی یک راهبرد جدید کمک شایان توجهی میکند، شرایط جهان دیگر مثل گذشته نیست که ابرقدرت ها بتوانند به تمام اهداف خود دست پیدا کنند، قدرت های  جهانی متوسط  و نوظهور با بروز توانمندی های خود قادرند طراحی های جبهه های شرق و غرب را نقش بر آب کنند، همین  منطق باعث شده این قدرتهای جهانی در پی نزدیکی به ایران باشند.

در مجموع باید گفت ؛  تا ماه آبان و پایان فرآیند انتخابات ایالات متحده روزهای سرنوشت سازی در پیش است و کشورهای جبهه شرق و غرب  در پی آن هستند که با وعده وعید های مختلف کشورهای قدرتمند مناطق مختلف جهان را به خود نزدیک کنند، از این رو سفر وزیر خارجه ایران به نیویورک از اهمیت بالایی برخوردار است و ایران با بررسی راه های موجود و شرایط خاص بین المللی که در سال های اخیر بوجود آمده است نیازمند برگزیدن راهبرد جدیدی در دیپلماسی خود است زیرا شرایط فعلی جهان هیچ شباهتی به دوران سال های 2016 تا 2020 ندارد و طبعا راهبرد کشور ایران نیز راهبرد آن سال ها نیست.

1. https://www.entekhab.ir/fa/news/777100/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA

2. https://www.deccanherald.com/opinion/israel-exposes-the-contradictions-in-bidens-foreign-policy-2983368

3. https://peacediplomacy.org/2024/01/22/balancing-on-the-nuclear-edge-pathways-to-manage-iran-at-the-nuclear-threshold-and-prevent-proliferation-in-the-middle-east/