اردوغان و معمای روابط خارجی نوین
اردوغان و معمای روابط خارجی نوین
روزنامه «الاخبار» لبنان در گزارشی تحلیلی به چالش‌های پیش روی «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه در سطح داخلی پس از پیروزی در انتخابات و نوع سیاست خارجی وی در دوره جدید پرداخت و نوشت که رئیس‌جمهور ترکیه در این دوره روابط کشورش با جمهوری اسلامی ایران و روسیه را تقویت خواهد کرد.
روزنامه الاخبار در گزارش تحلیلی خود به قلم «عالم محمد نورالدین» به پیروزی نفس‌گیر اردوغان بر رقیب خود «کمال قلیچدار اوغلو» در رقابت انتخابات ریاست جمهوری روز گذشته اشاره کرد و نوشت: رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه هرچند از آزمایش مواجهه با بزرگ‌ترین و جدی‌ترین چالش زندگی سیاسی خود و کابینه‌اش طی بیست سال گذشته، موفق بیرون آمد اما به‌رغم این پیروزی، نبرد انتخاباتی دوقطبی و بسیج نیروها و نیز درصد بالای آرای قلیچدار اوغلو نشانگر بروز یک دودستگی عمودی در جامعه ترکیه است.
تداوم چالش‌های داخلی
پیروزی اردوغان به معنای تداوم چالش‌های مزمن داخلی است؛ چالش‌هایی که در جریان تبلیغات انتخاباتی کاملا بروز کرد. از مهم‌ترین این چالش‌ها، چگونگی حل مسئله کُردها است که از نگاه اردوغان همچنان پهلو به پهلوی تروریسم و جدایی‌طلبی در ترکیه است. یکی دیگر از مسائل دوره جدید دولت اردوغان مسئله علوی‌ها است. ازجمله چالش‌های احتمالی پیش روی خود شخص اردوغان نیز چگونگی حفظ قدرت حزب عدالت و توسعه است چرا در انتخابات اخیر تنها توانست ۳۵ درصد آرا را به دست آورد. چالش دیگر اردوغان، چگونگی ساخت یک شخصیت مناسب برای جانشینی خود و رهبری آتی حزب در پنج سال آینده است.احتمالا زمان آن رسیده که درباره تأثیر شکست در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری بر نیروهای اپوزیسیون نیز صحبت کنیم و اینکه آیا آن‌ها همین چارچوب ائتلاف خود با برخی اصلاحات را حفظ خواهند کرد یا اینکه با شناخت دلایل شکست و تحمل مسئولیت مواجه خواهند شد و پیامدهای منفی و انشعابات احتمالی متعاقب آن را تجربه می‌کنند.
اپوزیسیون گسترده اما غیریکدست
شاید کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق از سال ۲۰۱۰ تاکنون، نخستین قربانی این شکست باشد. این در صورتی است که همه رفتارهای قبلی مورد بازنگری قرار گیرد و احساس نیاز به تغییر در رهبری حزب و معرفی‌نامه‌ای تازه مانند اکرم امام اوغلو و منصور یاوش یا دیگران ایجاد شود.از سوی دیگر در حوزه خارجی، پیروزی اردوغان به‌نوعی به معنای ادامه سیاست‌های کنونی با همه خوبی‌ها و بدی‌هایش خواهد بود. حتی ممکن است این پیروزی و تداوم پنج سال دیگر حاکمیت بر ترکیه توسط او باعث تشدید مواضع‌اش شود؛ به‌خصوص اینکه دیگر نیاز به باج دادن سیاسی با ملاحظات انتخابات بعدی نیست.
در همین حال، نگاه‌هایی از امروز متوجه غرب به‌خصوص آمریکا است و ممکن است (با توجه به نتایج انتخابات ترکیه) به چشم یک شکست‌خورده به واشنگتن نگاه شود چراکه جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا وعده داده بود که اردوغان کنار زده خواهد شد. آیا اکنون واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی سیاست خود در قبال رئیس‌جمهور ترکیه را تغییر خواهند داد یا اینکه سردی بر روابط دو طرف همچنان حکمفرما خواهد بود؟ البته انتظار می‌رود ترکیه به تعهدات خود در چارچوب ناتو پایبند بماند اما تنها در حدی که – در هر موضوع مشخص یا در قبال یک کشور خاص- در راستای منافع ملی ترکیه تشخیص می‌دهد.
تقویت روابط ترکیه با ایران و روسیه
از سوی دیگر، روابط ترکیه با ایران و روسیه تقویت خواهد شد. اما روشن نیست که سیاست آنکارا در قبال سوریه چه خواهد بود. آیا آماده تن دادن به فشارهای روسیه و ایران به‌منظور تسهیل دررسیدن به راه‌حل برای مشکلات با دمشق خواهد بود یا آنکه چون دیگر خود را در قیدوبند مسائل انتخاباتی نمی‌بیند، مواضعش در قبال خارج کردن نیروهای نظامی‌اش از سوریه، مسئله آوارگان سوری و گروه‌های مسلح موردحمایت آنکارا (در شمال سوریه) و امنیت مرزها سخت‌تر خواهد شد؛ به‌ویژه وقتی‌که به پیام محکمی که بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در جریان کنفرانس اخیر سران عرب فرستاد، توجه کنیم. بشار اسد در این کنفرانس در شهر جده از خطر«اندیشه توسعه‌طلبانه عثمانی» سخن گفت و بدین گونه درواقع خطوط قرمز مرحله بعدی روابط ترکیه و سوریه را مشخص و تأکید کرد که درزمینه عادی‌سازی روابط با ترکیه به چیزی کمتر از حاکمیت کامل بر همه خاک سوریه و تأمین امنیت ملی خود تن نخواهد داد.رأی‌گیری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه برگزار شد و شمارش ۹۷/۴ درصد از صندوق‌های رأی نشان داد که اردوغان ۵۲/۱۸ درصد و قلیچداراوغلو ۴۷/۸۲ درصد آرای مردم را کسب کرده‌اند و به‌این‌ترتیب، اردوغان برای یک دوره پنج‌ساله دیگر مقام ریاست جمهوری این کشور را بر عهده خواهد داشت.دوره ریاست جمهوری ترکیه پنج‌ساله است و بر اساس اصلاحیه قانون اساسی که در سال ۲۰۱۷ به تصویب رسید، رئیس‌جمهور بالاترین مقام اجرایی و رئیس دولت بوده و در انتخاب وزرا و همراهان دولت اختیار کامل دارد.
نارضایتی ناتو از پیروزی اردوغان
نشریه تلگراف درخصوص پیروزی اردوغان و نارضایتی ناتو از این پیروزی می‌نویسد:«اردوغان خودش را مایه دردسر در ائتلاف نظامی ناتو ساخته است. او اعضای ناتو را با جلوگیری از پیوستن سوئد به این ائتلاف به دلیل حمایت‌های این کشور از گروه‌های تروریستی، خشمگین کرد.در سال ۲۰۱۹ جو بایدن، نامزد وقت ریاست‌جمهوری آمریکا و رئیس‌جمهور کنونی این کشور گفت که آمریکا باید از اپوزیسیون ترکیه حمایت کند تا اردوغان را شکست دهند. این درحالی بود که اردوغان واشنگتن را به مداخله در انتخابات متهم کرد.علی‌رغم اکثر اعضای ناتو، ترکیه از اعمال تحریم‌ها علیه روسیه به دلیل حمله این کشور به اوکراین خودداری کرده است؛ اما اردوغان با انعقاد قراردادی میان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ولودیمير زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین به کی‌یف اجازه صادرات غلات از بنادر دریای سیاه را داد. درواقع هیچ‌کسی در جهان نمی‌تواند به چنین موفقیتی دست یابد؛ موفقیتی که آقای اردوغان را به میانجیگر ارزشمندی میان روسیه-اوکراین در حوزه صادرات غلات بدل کرد.»
منبع: رسالت
