آینده نگری قطری
قطر به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه در یک رقابت راهبردی با عربستان سعودی قرار دارد. هر دو کشور علی‌رغم آنکه در یک مسیر بدون تنش پیش می‌روند اما در تلاش هستند تا جایگاه خود را در نظام بین الملل ارتقا دهند.
دولت قطر به عنوان یک کشور پیش رو در گفتگوها و حل دیپلماتیک موضوعات منطقه‌ای همواره تلاش کرده است که نقش میانجیگری خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. آنها برای اینکه قدرت چانه زنی بالایی به دست آورند در تلاش بوده اند که با قدرت‌های بزرگ و اثرگذار دنیا روابط حسنه‌ای برقرار کنند. در این بین بریتانیا یکی از این کشورهای مهم و اثر گذار است که شیخ نشین قطر به دنبال گسترش روابط دوجانبه با آنها است. سفر اخیر امیر قطر به لندن نیز در همین راستا بود که این کشور به دنبال گسترش روابط خود با پادشاهی متحده در سطوح مختلف است.
قطر به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه در یک رقابت راهبردی با عربستان سعودی قرار دارد. هر دو کشور علی‌رغم آنکه در یک مسیر بدون تنش پیش می‌روند اما در تلاش هستند تا جایگاه خود را در نظام بین الملل ارتقا دهند. هر دو کشور با درک توان محیطی و عبور از ژئوپلتیک خود با تکیه بر توان و قدرت خود به دنبال اثر گذاری و تعریف متحدین متفاوت هستند. البته این رویکرد با توجه به اینکه در بسیاری از زمینه‌ها متحدین دوکشور قدرت‌های بزرگ مانند بریتانیا، فرانسه، چین و ایالات متحده هستند، منجر به این می‌شود که این دو کشور به تقابل و رویارویی مستقیم باهم کشیده نشوند. در واقع نوعی صلح مبتنی بر روابط راهبردی برای خود تعریف کرده‌اند.
در مقابل قطر و عربستان منافع منطقه‌ای متفاوتی دارند، این تفاوت مناقع زمینه را برای برخوردهای متنوع آنها در قبال اتفاقات منطقه‌ای تقویت کرده است. هر یک از دو کشور به دنبال پررنگ‌تر کردن نقش خود به عنوان بازیگر مهم منطقه‌ای است تا قدرت اثرگذاری و تصمیم سازی بیشتری را در راستای منافع بلند مدت خود داشته باشد. با این حال دو کشور همیشه تلاش کرده‌اند که از تقابل مستقیم اجتناب کنند و صرفا بازی طرف مقابل را بهم بریزند.
در کنار آن قطر به دنبال گسترش نقش جهانی خود به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه انرژی و عرصه دیپلماسی است. این کشور با فعالیت در نقش میانجیگری در قضایای افغانستان و بعد‌تر در جنگ غزه به خوبی توانسته وجهه بین‌المللی خود را ارتقا دهد و به یک کشور قابل اتکا برای حل مناقشات منطقه‌ای پذیرفته شود. آنها به همین موضوع اکتفا نکرده‌اند و در تلاش هستند تا خود را به عنوان یک عرضه کننده انرژی مهم نیز در جهان معرفی کنند. در میانه نبرد روسیه و اوکراین قطر با صادرات گسترده گازمایع به اروپا توانست جایگاه خود را در بازار این قاره تثبیت کند و در عین حال یک رقیب جدی عرضه گاز برای آمریکا در اروپا شود. در واقع قطر با استفاده از ابزارهای موجود خود تلاش کرد تا روابط راهبردی خود را با اروپا افزایش دهد.
علاوه بر ابن قطر با درک این موضوع که برای داشتن روابط پایدار با اروپا و آمریکا باید با بریتانیا نیز به عنوان یک قدرت توازن بخش در دو سوی آتلانتیک روابط خوبی داشته باشد، لذا از سال۲۰۲۱ به دنبال تقویت روابط خود با این کشور رفت. در واقع قطر با یک نگاه آینده نگر به دنبال توسعه و پیشرفت در زمینه‌های مختلف است. از سال ۲۰۲۱ قطر و پادشاهی متحده به دنبال قراردادهای راهبردی با یکدیگر و توسعه روابط بودند. نتیجه این دیدارها و گفتگوها افزایش سطوح همکاری در زمینه‌های مختلف مانند، سرمایه‌گذاری، آموزش و موضوعات نظامی و دفاعی است. این قراردادها که ارزش آنها به بیش از ۶میلیارد پوند رسیده است، به خوبی نشان از تقویت زمینه های همکاری دو طرف دارد. یکی از دلایل این گسترش روابط، نگاه نزدیک دو کشور به حل موضوعات جهانی است. قطر و بریتانیا درباره‌ی یمن، لیبی، افغانستان و حتی فلسطین مواضع نزدیکی دارند و همین زبان و نگاه مشترک سبب شده که بتوانند روابط خود را در حوزه‌های دیگر هم افزایش دهند. در آخرین سفری که امیر قطر به بریتانیا داشت، از او استقبال کم‌نظیری شد که نشان از عمق روابط دو کشور دارد، ضیافت شام با پادشاه بریتانیا و بعد گفتگو با نخست وزیر بریتانیا و انعقاد قراردادهای مختلف بین دو کشور از دستاوردهای این سفر برای قطر و بریتانیا بود. به ویژه سرمایه گذاری یک میلیارد دلاری قطر بر روی استارتآپ‌های مرتبط به انرژی پاک و فناوری های سبز نشان از این دارد که قطر به دنبال ارتقای جایگاه خود به عنوان یک کشور حامی محیط زیست است.
بنابراین قطر در تلاش است که ضمن ارتقای جایگاه خود در ساختار نظام بین‌الملل در عرصه رقابت سیاسی با عربستان و دیگر کشورهای منطقه از قافله عقب نماند و حمایت قدرت‌های بزرگ را برای خود داشته باشد، بدست آوردن این حمایت‌ها معمولا از راه اقتصاد و سرمایه‌گذاری متقابل عبور می‌کند که قطر توانسته است خود را شریک راهبردی و مهمی برای بریتانیا کند و بخشی از اقتصاد و بازار بریتانیا وابسته به سرمایه‌های این کشور است که این می‌تواند پشتوانه‌ی ارزشمندی برای این کشور جنوبی خلیج فارس باشد تا بتواند قدرت چانه زنی منطقه‌ای خود را افزایش دهد.
امین مهدوی
