چین در اقیانوس آرام

در سال های گذشته کشور چین باتوجه به نزدیکی به اقیانوس آرام در اندیشه تقویت حضور خود در این محدوده جغرافیایی  است. این منطقه به خاطر وجود منابع انرژی، دسترسی های ژئوپلوتیکی برای کشورهای قدرتمند دنیا دارای اهمیت بالایی است¹. منطقه اقیانوس آرام از دیرباز صحنه  برخورد  منافع  متعارض و عرصه رقابت قدرت های بزرگ بوده است. وجود شبه جزیره های متعدد، آبراهه ها و کانال‌های دسترسی دریایی و کریدوری از عوامل جذابیت این منطقه می باشد. حضور ژاپن، چین، ایالات متحده و روسیه در این منطقه به رقابت های مذکور معنا می بخشد. با تقویت حضور چین در این منطقه  و توسعه زیرساختی کشورهای ذره ای در اقیانوس آرام، وابستگی این کشورها به چین افزایش می یابد و این مساله باعث تقویت نقش چین در مدیریت منطقه اقیانوس آرام خواهد شد. ابعاد اهداف چین در منطقه اقیانوس آرام و نگرانی کشورهای غربی از این موضوع دارای ابعاد مختلفی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت؛

تلاش چین برای تقویت حضور دریایی و کاهش وابستگی به تنگه‌های استراتژیک با توسعه پایگاه‌های نظامی و تجاری در جزایر اقیانوس آرام؛ کشور چین در راستای هدف بلند مدت خود مبنی بر نفوذ اقتصادی به کشورهای جهان از طریق تولید کالاها و محصولات فرهنگی، خواهان دسترسی متنوع به راه های تجاری، کریدوری می باشد که در شرایط حاد هیچگونه خللی در مسیر دسترسی کشور مقصد تجاری چین بوجود نیاید. این هدف نیازمند الزاماتی می باشد که در طراحی کشور چین، حضور در اقیانوس آرام به عنوان یکی از بزرگترین پهنه های آبی جهان مشاهده میشود. حضور در این منطقه میتواند ضامن دسترسی دائمی چین به کشورهای هدف خود باشد. تجهیز جزیره های مسکونی و غیر مسکونی این منطقه به پایگاه های نظامی و تجاری  به کشور چین کمک می کند به اهداف اصلی خود در تجارت جهانی دست پیدا کند². در سال های اخیر دسترسی به تنگه های راهبردی جهان از جمله مالاکا، باب المندب و تنگه هرمز همواره دارای ریسک های مالی و جانی بوده است. حالت جنگی و غیر قابل پیش بینی که این تنگه های راهبردی در 5 سال اخیر تجربه کرده است کشور چین را به این جمع بندی رسانده است که باید به فکر توسعه راه های تجاری امن در مناطق سفید جهان باشد.

سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های بندری، فرودگاهی و ارتباطی در کشورهای کوچک جزیره‌ای برای تقویت نفوذ اقتصادی، الزام استفاده از مناطق مذکور در اقیانوس آرام ، چین را به فکر طراحی زیرساخت ها و ملزومات تجارت بین الملل در بعضی جزایر و کشورهای کوچک این منطقه و انعقاد قراردادهای متعدد با دولت های متبوع آنها انداخته است³. کشورهای کوچک این منطقه اکثرا از نظر مالی دارای محدویت های زیادی می باشند. عده ای از کارشناسان غربی معتقدند تقویت نقش چین در این منطقه میتواند استقلال عمل دولت های این بخش را زیر سوال ببرد و امنیت کشتیرانی جهانی باتوجه به موازنه دریایی قدرت های غربی و کشور چین موانع کاهنده‌ای برای تجارت بین المللی بوجود بیاید. صد البته امنیت منطقه ای با تجمع نیروهای نظامی شرقی و غربی میتواند منطقه اقیانوس آرام را به انبار باروت جدید تبدیل نماید و این موضوع برای کشورهای منطقه خطرناک می باشد. استفاده از بنادر و فرودگاه های این کشور‌ها که با تجهیز و توسعه کشور چین دارای عمق عملیاتی بالایی هستند میتواند توسعه تجاری در اقیانوس آرام را افزایش دهد و در سال های آینده تناژ بالایی از کالاهای تجاری چینی از این منطقه به سایر جهان منتقل شوند.

نگرانی قدرت‌های غربی، به‌ویژه آمریکا و استرالیا، از گسترش حضور چین در مناطق راهبردی و تأثیر آن بر موازنه قدرت در اقیانوس آرام، ایالات متحده به عنوان کشوری که بعد از جنگ جهانی دوم خود را ابرقدرت جهانی تعریف کرده است نقش پر رنگی برای اهداف خود در منطقه اقیانوس آرام متصور است. ایجاد پیمان های نظامی و تجاری متعدد از جمله اکوس به  پیشنهاد استرالیا تجلی محور غربی در این منطقه  برای ایجاد محدویت  رقیب چینی می باشد. ناوگان نظامی کشورهای غربی مستقر در پایگاه های اقیانوس آرام هر ساله با توسعه کمی و کیفی روبرو بوده است. سند های نظامی راهبردی کشورهای محور مذکور نیز گواه این ادعاست. ایالات متحده برای طراحی نقش کاهنده توسعه کشور چین در اقیانوس آرام برنامه ای جامع دارد⁴. حضور در کشورهای ذره ای ، تقویت حضور نظامی و استقرار نیروهای تازه نفس در جزایر غیر مسکونی از جمله این اهداف می باشد. استرالیا به عنوان بازو اصلی ایالات متحده در این منطقه صحنه گردان طرح های ضد چینی در اقیانوس آرام می باشد.

در مجموع باید گفت، کشور چین برای تقویت حضور خود در منطقه اقیانوس آرام و ایجاد موازنه دریایی با کشورهای غربی و همچنین توسعه تجارت بین الملل خود نیازمند حضور بیشتر در منطقه اقیانوس آرام می باشد. ایالات متحده نیز با کمک همپیمانان خود در فکر ایجاد طرح های مناسب برای جلوگیری از فتح کامل اقیانوس آرام توسط چین می باشد. تجهیز پایگاه های نظامی و تجاری در این مناطق به کمک کشورهای متحد خود، مهم ترین اقدام کشورهای غربی می باشد. نفوذ ژئوپلوتیک کشور چین در منطقه بسیار بالا می باشد و چه بسا همین موضوع  کارشناسان امنیتی غربی را دچار اضطراب نموده است.

امیرعلی یگانه  

1.        https://www.thepeninsula.org.in/2022/09/20/chinas-expanding-presence-in-the-pacific-islands/

2.      https://thediplomat.com/2025/04/pla-assertiveness-in-the-tasman-sea-is-a-wake-up-call-on-chinas-dual-use-infrastructure-in-the-pacific/

3.      https://www.csis.org/analysis/chinas-power-play-across-pacific   

4.      https://monthlyreview.org/2024/07/01/changes-in-u-s-grand-strategy-in-the-indo-pacific-and-chinas-countermeasures/