هوش مصنوعی تهدیدی برای آینده ی دموکراسی؟

هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار پیشرفته و کارامد در زمینه های مختلف در سراسر جهان درحال رشد است. یکی از زمینه های مهمی که درباره هوش مصنوعی وجود دارد نقش آن در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های سیاسی است. در واقع هوش مصنوعی دارای مزایا و معایب مختلفی است که سیاست ودموکراسی نیز از آن مستثنی نیستند.

از جمله خطرات یا نگرانی های موجود درباره هوش مصنوعی نحوه روایت سازی آن از وقایع است که میتواند تبدیل به روایت غالب و مورد قبول همگان شود. در واقع هوش مصنوعی میتواند به عنوان خالق یک اتفاق به صورت مستقل عمل کند و شاید تشخیص صحت آن برای ما دشوار و زمانبر باشد و این یعنی اثرگذاری عمیق هوش مصنوعی بر ما به ویژه اینکه شناخت و تحلیل کافی از ما و عملکردهای ما نیز دارد و این یعنی اطلاعات دروغ هوش مصنوعی قابل باورتر از ارائه اطلاعات نادرست توسط انسان است.

در کنار آن باید به گفتگو و گفتمان های غالب اشاره کنیم، بنیان دموکراسی بر گفتگو و تعامل است و اگر هوش مصنوعی بتواند این گفتمان را از ما بگیرد به احتمال خیلی زیاد دیگر دموکراسیی وجود نخواهد داشت، زیرا حذف مهمترین بنیان دموکراسی شکل گرفته است، یعنی عدم وجود گفتگو و تضارب آرا.

هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که حتی براساس منافع اقتصادی طراحان آن، ایده ها و مسايلی را مطرح کند که منجر به نفع اقتصادی آنان شود. همچنین اگر بتواند غالب رسانه های مکتوب و غیر مکتوب را حذف کند، پس میتواند نوع روایت خود را بدون رقیب بیان کند و اینگونه علاوه بر داشتن روایت اصلی زمینه های هدایت افکار عمومی را به سمت خواسته های خود یا طراحان اصلی خود پیش ببرد، به ویژه اینکه این فناوری در حال حاضر در اختیار دولتها نیست و شرکتها و غولهای فناوری بر آن احاطه دارند. بنابراین دولتها باید به این تهدید به صورت جدی نگاه کنند و برای مدیریت آن به چاره جویی و حتی وضع قوانین بپردازند[1].

قابلیت تحلیل و بررسی انواع اطلاعات یک مزیت نیز محسوب میشود، توانایی هوش مصنوعی برای درک دیدگاه‌های آنلاین بی‌شمار می‌تواند به ارتباط دهی بین شکاف‌های ایدئولوژیک در حال گسترش کمک کند. با ایجاد روایت‌های متقاعدکننده ای که در طیف‌های سیاسی مورد بحث قرار بگیرد. هوش مصنوعی می‌تواند همدلی و تنوع در نظرات را تشویق کند. همدلی و تنوع برای یک دموکراسی سالم بسیار مهم و حیاتی است. برخلاف رژیم‌های استبدادی که تلاش می‌کنند یک جهان‌بینی منحصربه‌فرد را دیکته کنند و یک روایت یک‌اندازه را برای همه مدنظر قرار دهند، دموکراسی‌ها بر اساس گفتمان مستحکمی که توسط مجموعه‌ای از دیدگاه‌هایی که خطاپذیری انسان را تصدیق می‌کنند، رشد می‌کنند. با قرار دادن دیدگاه‌ها در برابر یکدیگر، از قدرت جمعی تفاوت‌ها استفاده می‌کنیم و به سوی یک تفاهم همه جانبه می رویم که به گفته فیلسوف کارل پوپر، این فرمول کلید دموکراسی است یعنی همان تفاوت و تضارب آرا که لازمه گفتگوهای مهم و بنیادین است.[2]

هوش مصنوعی اما میتواند درک مشترک ما از مسائل مختلف را نیز به هم نزدیک کند و این میتواند به عنوان یک بارقه امید درنظر گرفته شود. زیرا رسیدن به درک مشترک از مسائل مختلف میتواند منجر به تقویت دموکراسی شود. در کنار آن با کمک هوش مصنوعی میتوان خیلی از موضوعات مهم مانند تغییرات اقلیمی را بهتر درک کرد و برای مخالفان استدلالهای محکمی آورد که آنان را با سیاستهای دولتها همراه کرد، به این صورت که از هوش مصنوعی سوال میکنیم و جوابهای مختلف را مشاهده و برای آن جوابها به دنبال منطق و استدلال میرویم و پس از درک دلایل مختلف به گفتگو با مخالف مینشینیم و احتمالا یک گفتگوی خوب و سازنده خواهیم داشت، زیرا با بخش عمده ای از جواب های او آشنایی داریم. و یا میتواند در زمینه حقوق بشر و اهمیت آن به خوبی به ما با طرح موضوعات مختلف و ارائه یک نگاه ویژه کمک کند.[3]

بنابراین هوش مصنوعی به مانند یک شمشیر دولبه عمل میکند و براساس نوع نگاه دولتها یا حاکمیتها میتواند یک فرایند سازنده یا مخرب باشد. این مسئله زمانی مهم تر میشود که کشورهای غربی که چارچوب گفتمانی خود را براساس دموکراسی بنا نهاده اند اگر به این موضوع توجه کافی را مبذول نکنند ممکن است دچار بحران های سیاسی گسترده ای شوند و این یعنی شکل گیری یک هرج و مرج گسترده که میتواند به دیگر کشورهای جهان نیز سرایت کند. به ویژه کشورهایی که ساختار نهادی و بروکراسی ضعیف تری دارند بیشتر در معرض خطر معایب هوش مصنوعی هستند.

امین مهدوی

 [1] www.lse.ac.uk

[2] cepa.org

[3] carrcenter.hks.harvard.edu