نتایج انتخابات ترکیه در چند نکته

 انتخابات ریاست جمهوری میان اردوغان با کسب 49.5 درصد و قلیچدار اوغلو با کسب 44.9 درصد آرا به دور دوم کشیده شد که قرار است دو هفته بعد در 28 می برگزار شود. اما نکاتی چند:

1ـ برای نخستین بار است که در طول تاریخ ترکیه، انتخابات به دور دوم کشیده شده و برای نخستین بار اردوغان نتوانست در دور اول انتخابات، برنده شود. اما قلیچدار اوغلو نیز پس از 12 تا 13 شکست انتخاباتی در برابر اردوغان و حزبش به بزرگ‌ترین چالش اردوغان تبدیل شده است. نتایج نشان داد که اردوغان همچنان از پایگاه اجتماعی درخور توجهی برخوردار است و شکل‌گیری دو قطبی علیه او حداقل نتوانسته تا این جای کار، او را حذف کند.

2ـ نتایج انتخابات، اعتبار بیشتر مراکز نظرسنجی‌ ترکیه را زیر سوال برد. بیشتر آن‌ها پیروزی قلیچدار اوغلو با فاصله زیاد و شکست اردوغان را پیش بینی می‌کردند. چنان که گفته می‌شد، بیشتر مراکز نظرسنجی در ترکیه وابستگی تشکیلاتی و سیاسی به هر دو اردوگاه دارند. از این جهت، بیشتر آن‌ها جهت‌دار و نوعی جنگ روانی برای اثرگذاری بر هواداران طرف مقابل بود. البته ناگفته هم نماند که معمولا طرفداران اوغلو بیشتر از قشر جوان بودند که راحت‌تر در نظرسنجی‌ها شرکت می‌کردند، اما بخشی از هواداران سنتی اردوغان به ویژه افراد میان سال و سالخورده و به خصوص از قشر مذهبی تمایل چندانی به شرکت در نظرسنجی‌ها نداشتند.

3ـ بر خلاف تصورات، اتفاق غیرمنتظره‌ای در انتخابات نیفتاد و جابه جایی معناداری در پایگاه رأی سنتی دو اردوگاه در هفت منطقه ترکیه رخ نداد. قلیچدار اوغلو تقریبا نفر اول استان‌های کردنشین و اردوغان دوم شد؛ اما در انتخابات 2018 که صلاح الدین دمیرتاش نامزد شده بود، اردوغان در چند استان کردنشین مثل بیتلیس اول بود. اگر آرای کردها نبود که اوغلو درنهایت 35 درصد رای داشت.

4ـ کسب اکثریت آرا به وسیله اردوغان در بیشتر استان‌های زلزله زده به ویژه قهرمان مرعش با 71 درصد آرا نشان می‌دهد که قشر آسیب دیده‌تر از بحران اقتصادی و زلزله همچنان به او برای حل این بحران امیدوار هستند.

5ـ به نظر می‌رسد انصراف محرم اینچه بیشتر به نفع اردوغان شد. می‌توان گفت اردوغان با وجود مشکلات اقتصادی، به پشتوانه کارنامه اقتصادی، همچنین شخصیت کاریزماتیک اش و برخی اشتباهات اردوگاه مقابل پیشتاز شد. در مقابل گویا، حضور برخی جریان‌های اسلام‌گرا در جبهه قلیچدار اوغلو نتوانست بخشی از جامعه مذهبی ترکیه را با او همراه کند و اظهارنظر او درباره علوی بودنش نگرانی بخشی از این جامعه را برانگیخت. همچنین بی‌توجهی او به کشور آذربایجان و مسائل قفقاز موجب ناخرسندی برخی پان‌ترک‌ها شد.

6ـ ائتلاف حاکم با وجود حفظ اکثریت پارلمانی و کسب 322 کرسی اما تعداد درخورتوجهی کرسی را از دست داد و کرسی‌های آک پارتی از 42 درصد به 36 درصدکاهش یافت. تعداد کرسی‌های جدید ائتلاف حاکم، اجازه پیگیری برخی طرح‌ها و اصلاحات وعده داده شده اردوغان را نمی‌دهد. البته این مشکل برای قلیچدار اوغلو در صورت پیروزی در دور دوم مضاعف خواهد بود و قادر به عملیاتی کردن اصلاحات خود به ویژه تغییر نظام حکمرانی نخواهد بود.

7ـ سنان اوغان با داشتن سبد رای 5 درصدی نقش خیلی مهمی در انتخاب رئیس جمهور ترکیه خواهد داشت؛ البته بیشتر برای اوغلو که برای پیروزی بر اردوغان به کل این 5 درصد نیاز دارد.

صابر گل عنبری