دیپلماسی یا دخالت؟ تأملی بر حضور نمایندگان اتحادیه اروپا در گرجستان
در رخدادی غیرمعمول که بیشتر نشان از مداخله در امور داخلی گرجستان داشت تا به یک سفر معمول دیپلماتیک، هیأتی از نمایندگان ارشد پارلمان اروپا به تفلیس وارد شد. این هیأت با برنامه‌ای که به وضوح حاکمیت ملّی گرجستان و دولت دموکراتیک منتخب آن را هدف قرار داده بود، بیش از آن‌که مأموریت سازنده‌ای داشته باشد، در پی دامن زدن به اختلافات داخلی و تقویت اپوزیسیون دست‌نشاندۀ آن کشور بود. حضور این هیأت که شامل نمایندگانی از آلمان، لتونی، لیتوانی، لهستان، فرانسه، فنلاند، استونی و سوئد بود، موجی از انتقادها را در میان مقامات و شهروندان گرجستانی برانگیخت و بحث‌های جدی درباره اهداف واقعی اتحادیه اروپا در قبال این کشور به راه انداخت.
در رخدادی غیرمعمول که بیشتر نشان از مداخله در امور داخلی گرجستان داشت تا به یک سفر معمول دیپلماتیک، هیأتی از نمایندگان ارشد پارلمان اروپا به تفلیس وارد شد. این هیأت با برنامه‌ای که به وضوح حاکمیت ملّی گرجستان و دولت دموکراتیک منتخب آن را هدف قرار داده بود، بیش از آن‌که مأموریت سازنده‌ای داشته باشد، در پی دامن زدن به اختلافات داخلی و تقویت اپوزیسیون دست‌نشاندۀ آن کشور بود. حضور این هیأت که شامل نمایندگانی از آلمان، لتونی، لیتوانی، لهستان، فرانسه، فنلاند، استونی و سوئد بود، موجی از انتقادها را در میان مقامات و شهروندان گرجستانی برانگیخت و بحث‌های جدی درباره اهداف واقعی اتحادیه اروپا در قبال این کشور به راه انداخت.
پاسخ قاطع گرجستان: حمایت از استقلال و حاکمیت ملّی
در پاسخ به این اقدام تحریک‌آمیز، شالوا پاپواشویلی، رئیس پارلمان گرجستان، در اقدامی شجاعانه و موجه از ملاقات با این هیأت امتناع ورزید و در بیانیه‌ای اعلام نمود که نمایندگان اتحادیه اروپا، به دلیل سوگیری‌های آشکار علیه دولت و ملت گرجستان، نمی‌توانند نقش یک میانجی را بازی کنند و نیز صلاحیت ناظری بی‌طرف را ندارند. پاپواشویلی تأکید کرد که چنین مداخلاتی، صرف‌نظر از پوشش دموکراتیک آن، تهدیدی جدی برای استقلال گرجستان و انسجام داخلی آن محسوب می‌شود که گمان می‌رود هدفی جز تضعیف نهادهای دموکراتیک این کشور ندارد.
انتخابات ۲۶ اکتبر؛ نمایش ارادۀ ملّی
سفر یک‌روزۀ هیأت اروپایی درست پس از برگزاری انتخابات پارلمانی در ۲۶ اکتبر (5 آبان) صورت پذیرفت؛ انتخاباتی که حزب حاکم «رؤیای گرجستان» با کسب ۵۳.۹ درصد از مجموع آرا، حمایت اکثریت رأی‌دهندگان را به دست آورد. لیکن در عوض احترام به حق و ارادۀ دموکراتیک مردم گرجستان، اعضای هیأت اروپایی، از جمله مایکل راث، رئیس کمیتۀ امور خارجی بوندستاگ (مجلس فدرال) آلمان، ادعاهایی بی‌پایه درباره «تقلب در انتخابات» مطرح کردند.[1]
راث با تکرار اتهامات واهی اپوزیسیون، مقامان گرجستانی را به «خرید آراء» و «ارعاب گسترده» متهم کرد، بی‌آنکه مدارکی مستند برای اثبات اینگونه ادعاهای مضحک ارائه دهد.[2] او حتی خواستار تحقیقات مستقل و تحریم افرادی شد که به ادعای وی در این «تقلب انتخاباتی» دخیل بودند. ناظران محلی، این اظهارات موهن، که در ظاهر با هدف حمایت از دموکراسی بیان گردید را در جهت بی‌ثبات ساختن جامعۀ گرجستان و تقویت اپوزیسیون تفسیر می‌کنند.
واکنش مقامات گرجستان
ایراکلی کوباخیدزه، نخست‌وزیر گرجستان، در واکنش به مواضع هیأت اروپایی و دیدار آن با آشوبگران در تفلیس، ضمن محکوم کردن این رویۀ مداخه‌آمیز، متذکر شد که چنین اقداماتی هیچ ارتباطی با منافع ملّی گرجستان و یا همکاری اقتصادی-سیاسی با بروکسل ندارد. وزیر امور خارجه، ایلیا دارچیاشویلی نیز با انتقاد از رویکرد جانبدارانه هیأت اروپایی و با متهم کردن اتحادیه اروپا به حمایت مالی از اپوزیسیون و آشوبگران داخلی،[3] از آمادگی کشورش برای آغاز گفت‌وگوی سازنده با شرکای بین‌المللی خبر داد، اما تأکید کرد که این رایزنی‌ها نباید از موضعی تحکم‌آمیز صورت پذیرد. چه بسا، بیانات دارچیاشویلی، شاهدی بر نیت تفلیس برای ترمیم روابط با همسایۀ شمالی گرجستان، یعنی فدراسیون روسیه باشد.
از سوی دیگر، کاخا کالادزه، شهردار تفلیس و دبیرکل حزب حاکم «رؤیای گرجستان»، اعضای هیأت اروپایی را به «نشر تبلیغات کذب» متهم کرد و ایشان را افرادی بی‌مسئولیت خواند که به جای احترام به ارادۀ شهروندان گرجستان، درصدد تخریب مشروعیت سیاسی دولت این کشور هستند. همچنین ایراکلی زارکوآ، یکی دیگر از نمایندگان پارلمان گرجستان، سفر این هیأت را اقدامی آشکار در جهت مداخله در امور داخلی گرجستان توصیف کرد.
اختلافات داخلی: رئیس‌جمهور زورابیشویلی در برابر دولت قانونی گرجستان
سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور گرجستان، در اقدامی جنجالی، به جای همسویی با دولت و دفاع از حاکمیت ملّی کشورش، از مواضع هیأت اروپایی حمایت کرد. او انتخابات را «دست‌کاری شده» توصیف کرد و خواستار برگزاری مجدد انتخابات گردید.[4] این اظهارات، که در تضاد با واقعیت‌های سیاسی گرجستان است، تنها به دو-قطبی‌سازی و تشدید تنش‌های سیاسی داخلی منجر می‌شود.
زورابیشویلی با ادعای اینکه «گرجستان به یک دولت تک‌حزبی تبدیل شده است»، عملاً از مواضع مخرب غرب که به دنبال تضعیف آرامش سیاسی گرجستان هستند، حمایت کرد. این رویکرد او نه‌تنها نقش تشریفاتی رئیس‌جمهور به‌عنوان نماد وحدت ملّی کشور را تضعیف کرد، بلکه خطر عمیق‌تر شدن اختلافات داخلی را به همراه داشت.
گرجستان و استانداردهای دوگانه اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا در حالی از «شفافیت انتخاباتی» در گرجستان انتقاد می‌کند که در بسیاری از کشورهای عضو خود نیز موارد بی‌شماری از تخلفات انتخاباتی مشاهده شده است، اما هرگز با چنین موجی از مداخله‌گری مواجه نمی‌شوند. این معیارهای دوگانه، گرجستان را در موقعیتی بحرانی قرار داده است؛ کشوری که همواره تلاش کرده به ارزش‌های مردم‌سالارانه پایبند بماند، اما به‌جای حمایت بلوک غرب، با تحریم و مجازات- همچون لغو معاهدات مربوط به سفر شهروندان دو طرف بدون احتیاج به روادید- مواجه می‌شود.[5]
واقع امر این است که سفر هیأت اروپایی به گرجستان نه‌تنها با هدف دخالت در امور داخلی این کشور، بلکه با نگاهی بلندمدت به تضعیف نفوذ روسیه در این منطقه طراحی شده است. گرجستان، به‌عنوان یکی از کشورهای کلیدی در قفقاز جنوبی، همواره آوردگاهی برای رقابت‌های ژئوپلیتیکی میان غرب و روسیه بوده است. از این رو، تقویت نیروهای مخالف دولت گرجستان و ایجاد بی‌ثباتی سیاسی در این کشور می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای تضعیف نفوذ سنتی روسیه در قفقاز جنوبی تلقی گردد. این رویکرد اتحادیه اروپا، که در قالب حمایت دروغین از دموکراسی نمایان می‌شود، می‌تواند نه‌تنها به بی‌ثباتی داخلی در گرجستان منجر شود، بلکه تعادل منطقه‌ای را نیز برهم زند.
بهرۀ کلام
دولت قانونی گرجستان با امتناع از پذیرش دخالت‌های خارجی، پیام روشنی به اتحادیه اروپا ارسال کرد: حاکمیت این کشور خط قرمزی است که نمی‌توان از آن عبور کرد. اگر اتحادیه اروپا واقعاً به دنبال حمایت از دموکراسی در گرجستان است، باید از سیاست‌های مداخله‌جویانه خویش دست بردارد و در جایگاه شریکی برابر با تفلیس وارد گفت‌وگو گردد.
مردم گرجستان که استقلال و دموکراسی خود را با تلاش‌های بسیار به دست آورده‌اند، نشان داده‌اند که هرگز در برابر فشارهای خارجی سکوت نخواهند کرد. دولت گرجستان، در مسیر ساختن آینده‌ای مستقل و پایدار، باید به تقویت نهادهای دموکراتیک خود ادامه دهد و با اعتماد به نفس، از حاکمیت ملی و حق تصمیم‌گیری مردمش دفاع کند. به نظر می آید که گرجستان به همکاری های سازنده متعهد باقی خواهد ماند اما اجازه نخواهد داد مداخلات غرب، استقلال و هویت ملی‌اش را به خطر بیندازد. حاکمیت گرجستان قابل مذاکره نیست و هرگونه تلاش برای تضعیف آن، با واکنشی قاطع مواجه خواهد شد.
[1] https://civil.ge/archives/634919
[2] https://jam-news.net/ru/%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%81%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%B0-%D0%B2-%D1%82%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B8/
[3] https://www.plenglish.com/news/2024/11/01/georgian-pm-denounces-foreign-interference-in-elections/
[4] https://www.theguardian.com/world/2024/oct/27/georgias-pro-eu-opposition-calls-for-protest-over-rigged-election-result
[5] https://novayagazeta.eu/articles/2024/10/24/recurring-dream-en
