دلار های نفتی در راه سوریه؟

سقوط اسد باعث غافلگیری کشورهای عرب حوزه خلیج فارس شد. هر چند آن‌ها با وی مخالف بودند، آن ها زمان آغاز قیام‌های سال ۲۰۱۱ با او مخالفت کردند و سوریه از اتحادیه عرب اخراج شد.
اما در شش سال گذشته، کشورهای عرب خلیج فارس شروع به عادی‌سازی روابط با رژیم بشار اسد در سوریه کرده بودند. برخی از این کشورها حتی سفارت‌های خود را در دمشق، که پس از آغاز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ بسته شده بودند، دوباره باز کردند. این تصمیم ناشی از هزینه‌های استراتژیکی بود که در حفظ انزوای اسد وجود داشت، به‌ویژه در شرایطی که جایگاه او در قدرت تثبیت شده به نظر می‌رسید و نفوذ ایران در منطقه همچنان در حال گسترش بود. در ادامه تحولات بشار اسد سال گذشته به اتحادیه عرب بازگشت و در یک اجلاس در عربستان نیز شرکت کرد. 
با سقوط سریع و غیرمنتظره رژیم اسد و فرار او به مسکو، کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که از اسد حمایت کرده بودند، اکنون در وضعیتی قرار دارند که می‌توانند به نفع خود از آن بهره‌برداری کنند. این تغییرات فرصتی بزرگ برای  کشورهای عرب حوزه خلیج فارس فراهم می‌کند تا با همکاری، از نفوذ سیاسی و مالی قابل‌توجهی در آینده سوریه برخوردار شوند و در عین حال خود را با نقش بیش از پیش ترکیه در این کشور تطبیق دهند. 
ترکیه از شورشیان سوریه حمایت می‌کند، اما تمرکزش بر سرکوب گروه‌های مسلح کرد مورد حمایت آمریکا در شمال سوریه نیز باعث شده که نتواند به تنهایی چالش‌های پیش روی خود را در سوریه حل کند. دولت ترکیه که با کمبود نقدینگی مواجه است، بودجه لازم برای کمک به آنچه که سازمان ملل می‌گوید لایحه 400 میلیارد دلاری بازسازی سوریه است را ندارد. بنابراین به نظر می‌رسد این فرصت ارزشمندی برای دولت‌های عربی باشد تا مشارکت فعالی در شام داشته باشند. در واقع همکاری ترکیه با کشورهای عرب خلیج فارس می‌تواند هم مشروعیت و هم منابع مالی ضروری برای  بازسازی سوریه را فراهم کند وهم  برای شیخ نشین‌های عرب درآمدهای دلاری به ارمغان بیاورد. 
اقدامات اخیر کشورهای حاشیه خلیج فارس نشان می‌دهد که شیوخ عرب حاشیه ی خلیج فارس از فرصت پیش آمده استفاده کرده‌اند و به دنبال تامین مالی پروژه نئوعثمانی ترکیه هستند. اخیراً در دولت جدید سوریه، پروژه های بین المللی مهمی از جمله خطوط لوله گاز قطر، نفت عراق و هیدورژن عربستان مطرح شده اند که از طریق سوریه به بازارهای جهانی نفت صادر شود. چنان که شاهد بودیم در سفر دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس به دمشق او اشاره کرد که: هدف از سفر ما به دمشق این است که پیام واحدی را منتقل کنیم که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در کنار سوریه هستند. عبدالله علی الیحیا وزیر امور خارجه کویت نیز گفت که هدف از این سفر تاکید بر وحدت و یکپارچگی سرزمینی سوریه است به این دلیل که امنیت سوریه بخشی جداناپذیر از امنیت خلیج فارس و ثبات منطقه می باشد.
رسانه های سوریه نیز طی روزهای اخیر به مسئله‌ی اهمیت پروژه های خط  لوله نفت و گاز و هیدروژن خلیج فارس از طریق سوریه به کشورهای منطقه و جهان پرداخته‌اند. این رسانه ها به جایگاه ژئوسیاسی سوریه در خطوط تجارت بین المللی و خطوط لوله‌ی انرژی و ارتباط میان مناطق تولید گاز و نفت در خلیج فارس و عراق و میان ترکیه که دروازه‌ی بازارهای اروپایی است، اشاره کرده‌اند. این مسئله سبب پیوند امنیت و ثبات سوریه با پروژه ها و منافع بین المللی خواهد شد. 
اما همه‌ی این مسائل بر می‌گردد به این که آیا در آینده‌ی نزدیک شرایط سوریه به ثبات می‌رسد؟ اگر در سوریه ثبات بوجود نیاید و جنگ‌های داخلی پی در پی و تنش‌ها ادامه داشته باشد نه تنها ترکیه بلکه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس هم نمی‌توانند منابع مالی لازم را فراهم کنند و مقاصد اقتصادی خود را پیش ببرند. 
از آنجا که بنظر می رسد سوریه با دولت فعلی با ریاست احمد الشرع مسیری را  همچون لیبی و سودان طی کند و فصلی از جنگ‌های داخلی بی‌پایان را شاهد باشد، مسئله‌ی بازسازی کشوری که به ثبات نمی‌رسد و دائم در حال جنگ است منتفی است و اعراب حوزه خلیج فارس در رویای فرصت بدست آمده برای رسیدن به دلارهای نفتی از طریق سوریه خواهند ماند. بنابراین  اعراب خلیج فارس، باید با احتیاط پیش بروند، تا زمانی که دولت جدید سوریه  قصد خود را برای ایجاد وحدت، ثبات و صلح در سراسر این کشور اثبات کند، در غیر اینصورت هزینه‌هایشان صرف افزایش و گسترش تنش در سوریه و انتقال این تنش‌ها به سایر کشورهای عرب منطقه خواهد شد.

حکیمه زعیم باشی